“Found Footage” (Buluntu) Filmler

Yönetmen M.Night Syhamalan’ın Found Footage/Buluntu türündeki yeni filmi “Visit” (Ziyaret) beyaz perdede karşımıza çıkmış ve son birkaç filminin aksine eleştirmenlerce başarılı bulunmuşken Buluntu filmler hakkında bir dosya hazırlamakta kaçınılmaz olmuştu. Kimilerince artık sonlanması gereken bir tür olan, can sıkan hatta bazen devamlı titreyen kamera yüzünden mide bulandıran bu filmlerin ortaya çıkışı ve popüler olmasıyla ilgili söylenecek çok şey var aslında. Öncelikle Found Footage yani Buluntu filmin ne olduğundan bahsedecek olursak; Türkçe’ ye çevrilen karşılığının hakkını verdiği şekilde genellikle bir belgesel ekibinin bireysel bir videoya kaydetme olayının ya da gizli kameranın bize sunduğu gerçekçi görüntüler şeklinde çekilmiş film türüdür. Genellikle daha ekonomik olması yönetmenlerce bu türün seçilip öykü anlatımına fayda sağladığı düşünülse de listemizdeki filmlerden çoğu ciddi bütçelerle sadece gerçekçilik hissini izleyiciye verebilmek için çekilmiş filmlerdir. Bu dosyayı hazırlarken beş yüze yakın buluntu film taranmış, birçoğu izlenmiş fakat listeyi ulaşılmaz filmlerle doldurma tercihini kullanmayarak, sınırlandırmayı kişisel nedenlere indirgedim. Bu nedenle dosya başlığı en iyi buluntu filmler ya da en iyi 10 buluntu film değil çünkü listeye giremeyen çok iyi buluntu filmler var ama şahsen ben böyle bir listeyle karşılaşıp o filmleri hiçbir zaman izleyemeyeceksem, bir listeden faydalanmanın anlamı kalmayacağını düşündüm. Böylece listeyi daha ve yakın tarihli filmleri bir araya getirerek oluşturdum.

 

Listeyi bu şekilde daraltarak 1999 yapımı fenomen film “The Blair Witch Project” (Blair Cadısı) bu listede neden yok gibi soruları da böylece savuşturmuş olabilirim umarım. Evet, Blair Cadısı buluntu filmler için bir milat olmuş olabilir fakat Blair Cadısından yıllar önce de buluntu filmler vardı. Yıllarca gerçek zannedilen, yasaklanan, gün yüzüne çıkmayan “Cannibal Holocaust” (1980) gibi bir yamyam filmi, 1989 yapımı “84 Charlie Mopic” gibi bir savaş filmi ya da 1992 yapımı BBC kanalında yayınlanan “Ghost Watch” gibi örnekler ne yazık ki listede aynı sebeplerden dolayı yer almıyorlar. Yine 1992 yapımı saykodelik film “Man Bites Dog” direkten dönenlerden. Amerika’daki meşhur okul baskının anlatan “Zero Day” (2003) ve onun Kevin Smith versiyonu “The Dirties” (2013) dışında 2000 yılı sonrası üç film daha 10 filmlik ana listeye giremedi ama adlarını anarak size en azından tüyo vermiş olayım. Bu filmler; “ A Necesarry Death” (2003), “Exibith A” (2007) ve “21 Days” (2014). Listenin kişisel olması hiç birini izlemediğim ve izlemeyi de düşünmediğim “Paranormal Activity” gibi seriye dönüşmüş ve hatta çokça dalga geçilmiş filmlerini de liste dışı bıraktı. 10 film seçmek zorunda olduğum ve her filmin farklı bir türde olmasına gayret gösterdiğim için “VHS” (2012) gibi antoloji yapımlardan sadece burada bahsetmek zorunda kaldım. Kafamdaki sıralamayı göstermesi açısından listeyi 10’dan geriye hazırladım. İyi okumalar.

 

10. End of Watch/ Tehlikeli Takip (2012)

 

Yaptığı ortalamanın üzerinde filmlerle dikkat çekmeye devam eden David Ayer tarafından yönetilen Tehlikeli Takip iki polis memurunun başından geçen olayları anlatıyor. Sokak devriyesi olarak görevli yakın arkadaşlar Brian ve Mike, kendilerini Latin sokak çeteleri, uyuşturucu satıcıları, insan kaçakçılığı yapan Meksikalı karteller gibi içinden çıkılmaz bir ağın ortasında bulurlar. Jake Gylenhall ve Michael Pena tarafından canlandırılan karakterlerin yanında taşıdıkları kameralarla takip ettiğimiz ikilinin kanka muhabbetleri ve mesleğin diken üzerinde yaşatan atmosferini izleyiciye geçirmekte zorlanmıyorlar.

 

9. The Last Exorcism/ Son Ayin (2010)

 

Ana listeye giremeyen bir diğer buluntu film “A Necesarry Death” (2003) yönetmeni Daniel Stamm’ın ikinci filmi olan Son Ayin, Louisiana’da muhafazakâr ailesiyle birlikte yaşayan genç Nell’in garip davranışlarını filme alan belgesel ekibinin başından geçenleri anlatan hikâyesiyle zaman zaman etkileyici olmayı başarıyor. Bir şeytan çıkarma öyküsünü buluntu film kodlarıyla anlatan yapım, eleştirmenler tarafından çok beğenilmese de türün korku-gerilimle harmanlandığında iyi sonuçlar çıkarabileceğinin kanıtı nitelikte. Film aynı zamanda bir ticari başarı örneği sunarak 2 milyon doları bulmayan bütçesine karşılık dünya genelinde yaklaşık 70 milyon dolar gelir elde etti. Yapımcıların cesaretlenmesiyle 2013 yapımı bir devam filmi de çekilen Nell’in öyküsünü ilk filmle hatırlamakta fayda var.

 

8. The Tunnel/ Tünel (2011)

 

Film korku-gerilimle birlikte anılsa da listeye kapalı alan filmi kontenjanından dâhil oldu. Avusturalya yapımı filmlerin genel özelliği mi bilinmez ama enteresan bir atmosferi olan filmin hikâyesi 2007 yılında Avusturalya hükümeti tarafından Sydney’deki St.James garının altında bulunan metro tünellerinin yenilenmesi projesinden vazgeçerek kaderine terkedilmesinin arkasında yatan gerçekleri araştıran gazeteci Natasha’nın ekibiyle 2008 yılında bu tünellere gizlice girmesini anlatıyor. Şehir efsaneleri araştırmacısı Natasha ve dört kişilik ekibinin hayatta kalma mücadelesine dönüşen maceraları izleyici germeyi başarıyor.

 

7. Trolljegeren/ Troll Avı (2010)

 

Kaçak avlanmaya karşı örgütlenip Norveç’in Kuzey ormanlarındaki kıyımı durdurmaya çalışan üniversite öğrencilerinden oluşan grup hükümet tarafından üstünün örtülmeye çalışıldığını düşündükleri vahşeti görüntüleyerek kanıtlamayı planlamaktadırlar. Ormanda karılaştıkları avcıyı gizlice takip ettiklerindeyse gizlemeye çalışanın aslında Kuzey Avrupa mitolojisinde yer alan dev Troll’ler olduğunu görürler. Andre Ovredal’ın yönettiği film listemizdeki en fantastik konuya sahip olmasına rağmen kendini ciddiye alan senaryosu ve yönetmenin gayretiyle gizli bir hazineye dönüşen ve kesinlikle şans verilmesi gereken bir yapım.

 

6. What We Do in the Shadows/ Aylak Vampirler (2014)

 

Listede komedi türündeki tek buluntu film olan yapım aynı evi paylaşmak zorunda kalan dört vampirin hayatlarını (boyunlarında gümüş haç bulunan) bir belgesel ekibi kamerası sayesinde bizimle paylaşıyor. Yeni Zelanda yapımı filmde vampir oldukları için gündüzleri uyuyan geceleri de dışarı çıkmadıklarında öğrenci evi misali bulaşıkları kim yıkayacak temizliği kim yapacak rutinleri olan ev arkadaşları viago, vladislav, deacon ve peter’in başından geçenleri izliyoruz. Pek arkadaşları olamaması sebebiyle dış dünyayla yaşadıkları uyum sorunlarını, kurt adamlarla ilişkilerini yüzlerce yıldır yaşadıkları için takip etmekte zorlandıkları teknolojiyle imtihanlarını ve hatta hayattan beklentilerini zekice esprilerle anlatan film, Flight of the Concords dizisine aşina olanların yabancılık çekmeyeceği ekibiyle kimi anlarda kahkaha atmanıza sebep olacak.

 

5. As Above, So Below/ Derin Kâbus (2014)

 

Kapalı yer temasını çok sevdiğimden objektif olamayarak listeye eklediğim ikinci kapalı yer filmi Derin Kâbus, Paris’in altındaki yer altı mezarlarından birinde bulunduğuna inandıkları simya taşını arayan iki araştırmacı ve onlara illegal olarak yardım eden bir grup maceraperestin başına gelenleri anlatıyor. John Erick Dowdle’ın yazdığı ve yönettiği film giderek tırmanan gerilimi ve basitleşmeyip sonuna kadar merak duygusu uyandırarak benzerlerinden ayrılan bir yapım olmuş. Psikolojik gerilim diyebileceğimiz öyküsüyle filmdeki grubun Paris’in altındaki tünellerde ilerledikçe bizde onlarla birlikte insanın peşini bırakmayan kişisel şeytanlarını aramaya ruhumuzun derinliklerine iniyoruz.

 

4. Chronicle/ Doğaüstü (2012)

 

Listemizin kendini keşfeden süper kahraman (ya da gençlik buhranları) kategorisine dâhil olabilecek filmi Doğaüstü, yönetmen Josh Trank’ın Fantastik Dörtlü faciasının başına geçmesindeki yegâne sebep. Dane Dehaan ve Michael B.Jordan’ı starlık mertebesine yükselten film, üç liseli arkadaşın bir gece kuvvetle muhtemel bir meteorun sebep olduğu çarpmayla oluşmuş tünelin içinde kendilerine doğaüstü güçler kazandıran “şeyle” etkileşime geçmelerini ve değişen hayatlarını konu alıyor.  Başlarda sadece eğlence olarak gördükleri ve kullandıkları özel yetenekleri yavaş yavaş insanların hayatlarını tehdit eden bir oyuna dönüşüyor. Film efektlerinin kullanımına göre cüzi olarak algılanabilecek 12 milyon dolarlık bütçesine karşın dünya genelinde 127 milyon dolar hasılat elde ederek yapımcılarını sevindirmişti.

 

3. Cloverfield/ Canavar (2008)

 

Yapımcılığını J.J.Abrams’ın yaptığı film, yönetmen Matt Reeves’in rüştünü ispat edip büyük bütçeli Hollywood yapımlarında görev almasını sağlamıştır. Beyaz perdede izlerken insanın midesini bulandıran kamera titremesiyle mücadele edildiğinde bir hayli keyif aldıran yapım tanınmamış oyuncuların kullanılması ve yönetmenin teknik becerisiyle şehre saldıran dev yaratık türünün en gerçekçi örneklerindendir. Filmde, Japonya’ya gidecek arkadaşlarının veda partisinde eğlenirken bir anda kendilerini ne olduğunu bilmedikleri bir şeyden kaçarken bulan beş kişilik grubun hikâyesi anlatılıyor. Partiyi görüntüleyen arkadaşlarının kamerayı elinden hiç bırakmamasıyla bize ve yetkililere ulaşan filmde, alışılagelmişin dışındaki canavar tasarımıyla izleyici üzerinde etkili oluyor ve tekinsiz atmosferiyle hem bir canavar filmi hem de bir kaçış filmi olarak umutsuz finaliyle vurucu olmayı başarıyor.

 

2. District 9/ Yasak Bölge 9 (2009)

 

Tamamen buluntu film olarak çekilmese de hikâyenin çoğunda kullandığı belgesel tarzı ve aktüel haber kamerası görüntülerinin kullanımıyla neredeyse yönetmen Neill Blomkamp’ın alametifarikası olan yapım listedeki tek uzaylı alt türü örneği. 30 yıl önce Güney Afrika’ya inen ve insanlarla kontak kuran uzaylılar artık insanlığın başına dert olmuş hükümetin kurduğu kamplarda sığınmacı gibi kötü şartlarda yaşamaktadırlar. Uzaylıların yaşadığı kamplardan biri olan 9. Bölgenin üzerinde kontrole sahip Birleşmiş Çokuluslu Milletler adındaki organizasyon uzaylıların silahlarını üreterek para kazanma peşindedir. Fakat planları başarısız olur çünkü silahların aktivasyonu için gereken şey uzaylı DNA'sıdır. Bir BÇM çalışanı olan Wikus van der Merwe (muhteşem oyunculuğuyla Sharlto Copley) DNA'sını değiştiren gizemli bir virüsü kapınca, kendini insanlar ve uzaylılar arasındaki çatışmanın ortasında bulur. Hiç izlemediyseniz kesinlikle ıskalamamanız gereken bir yapım.

 

 

1. Rec/ Ölüm Çığlığı (2007)

 

Jaume Balaguero ve Paco Plaza’nın birlikte çektikleri bu korku başyapıtı buluntu film türünün en iyi örneklerinden ve bu listeye göre de 2000 yılı sonrası yapılmış en iyisi. Bu muhteşem filmin konusuna gelirsek; Televizyonda çalışan Angela'nın istediği fırsat ayağına kadar gelir çünkü tam da Angela ile kameramanı Pablo'nun, itfaiyecileri konu alan bir program yaptıkları sırada gelen bir ihbar üzerine, itfaiyecilerle birlikte ihbarın geldiği eve gidip programı yeni görüntülerle süsleme imkânına kavuşmuşlardır. Gelen ihbara göre yaşlı bir kadının ev kazası geçirdiğini sandıkları olayın aslında dehşet verici boyutlarda olduğunu adresi verilen binaya vardıkları zaman öğrenmeleri ise kötü bir sürpriz olarak karşılarına çıkacaktır. İspanya yapımı film o kadar başarılı oldu ki üç devam filmi bir de Amerikan uyarlaması çekildi. İkinci film dışında yeni bir şey söylemeyen yapımlar tabi ki öncülünün başarısına ulaşamadılar.